پیشگویی اثربخشی درمان و طول عمر بیمار سرطانی از طریق پروفایل ژنتیکی

2فوریت- از دبیرخانه نخستین کنگره حضوری و بین‌المللی فارماکوژنتیک، مرجان یغمایی، متخصص ژنتیک سرطان و از اعضای نخستین کنگره حضوری و بین‌المللی فارماکوژنتیک، با تأکید بر اهمیت و کاربرد این علم در درمان با کیفیت و اثربخش انواع سرطان‌ها و نقش آن در سیاستگذاری‌های سیستم سلامت در ادامه اظهار کرد: با ورود ژنتیک در سرطان به کمک علم فارماکوژنتیک تشخیص‌ها دقیق‌تر شده است.
وی با یادآوری این‌که در گذشته معاینات بالینی، آزمایش‌های اولیه و نتیجه پاتولوژی به تشخیص سرطان منجر می‌شد، افزود: اما امروزه مجموع فاکتورها شامل معاینات بالینی، پاتولوژی، ژنتیک و سایر روش‌های کمکی به تشخیص دقیق سرطان و تعیین نوع درمان کمک می‌کند.
این متخصص ژنتیک سرطان با بیان این‌که امروزه تشخیص‌های سرطان تشخیص‌های ژنتیکی است، خاطرنشان کرد: در حوزه سیاستگذاری سلامت برای بیماران سرطانی تعیین پروگنوز یا پیش‌آگهی بیماران بسیار اهمیت دارد این‌که از روی پروفایل ژنتیکی بیماران بتوان طول عمر آن‌ها را پیشگویی کرد.
یغمایی با تاکید بر این‌که هنوز درباره همه سرطان‌ها این شیوه نوین کاربرد ندارد، تصریح کرد: این روش هم‌اکنون تنها برای بیماران سرطانی پیشرفته و با متاستاز و این‌که به لاین‌های مختلف شیمی‌درمانی پاسخ نداده‌اند، توصیه می‌شود.
تنظیم فهرست‌های انتظار بیماران سرطانی بر اساس ژنتیک
وی با اشاره به فهرست‌های انتظار طولانی‌مدت بیماران سرطانی برای دریافت پیوند مغز استخوان گفت: طولانی شدن فهرست پیوند بیماران سرطانی نیازمند پیوند مغز استخوان، اثربخشی درمان را کاهش می‌دهد و بیماران باید بر اساس یافته‌های ژنتیک پیوند شوند، این به آن معناست که بیمارانی که به‌ لحاظ ژنتیکی پرخطر هستند در مقایسه با بیماران با ریسک خوب یا متوسط باید در اولویت نزدیکتری برای پیوند مغز استخوان قرار گیرند.
این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با این توضیح که هنوز تعداد داروهای هدفمندی که از سازمان غذا و داروی آمریکا و اروپا برای درمان تأییدیه گرفته و وارد بازار دارویی شده‌اند، زیاد نیست، افزود: اکنون از میان بیمارانی که به درمان‌های رایج شیمی‌درمانی پاسخ نداده‌اند و یا متاستاز وسیعی دارند و درمان بر اساس پروفایل ژنتیکی تعیین می‌شود، برحسب نوع سرطان ۱۵ تا ۲۰ درصد بیماران شانس دریافت داروی هدفمند دارند.
یغمایی با بیان این‌که امکان دسترسی به دارو برای همه بیماران وجود ندارد، توضیح داد که این موضوع یا به‌ علت این است که این دارو برچسب غذا و داروی آمریکا و اروپا را نگرفته‌اند، یا این‌که هنوز در بازار دارویی ایران در دسترس نیستند و یا قیمت این داروها بسیار زیاد است.
وی ادامه داد: با توجه به هزینه فراوان پروفایل کردن ژنتیکی بیماران سرطانی اکنون اتحادیه آمریکا و اروپا برای شمار خاصی از سرطان‌ها از جمله سرطان پروستات، کلانژیوکارسینوما، سرطان‌های تخمدان و پستان و شمار محدود دیگری از سرطان‌ها پروفایل ژنتیکی را توصیه می‌کند.
این متخصص ژنتیک سرطان افزود: با توجه به این‌که شماری مطالعات بالینی در ایران در حال انجام است که بیماران بتوانند با پروفایل ژنتیکی یکسان داروهای مورد تایید برای دیگر سرطان‌ها را برای درمان سرطان خود دریافت کنند. به‌عبارت دیگر شانس این‌که بیمار داروی سرطان دیگر را در کارآزمایی بالینی رایگان دریافت کند در ایران وجود ندارد، که شمار این موارد باید در کشور افزایش یابد.
تأکید بر ضرورت آگاهی‌رسانی به افرادی با سابقه فامیلی مثبت از نظر ابتلا به سرطان
یغمایی، مشکل بعدی در کشور در ارتباط با بیماران سرطانی را نبود آگاهی‌رسانی به کسانی که سابقه فامیلی مثبتی از نظر ابتلا به سرطان دارند دانست و خاطرنشان کرد: این در حالی است که در ایران این اقدام انجام نمی‌شود و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید بیشتر در این‌خصوص فعالیت کند.
شهرامی، داروساز بالینی و فلوشیپ فارماکوتراپی مراقبت‌های ویژه، هم دارو درمانی شخصی‌سازی شده را از مباحث مطرح در نخستین کنگره حضوری و بین‌المللی فارماکوژنتیک برشمرد و افزود: فارماکوژنتیک به این معناست که داروهای درمانی بیماران بر اساس ویژگی‌های فردی و ژنتیکی آن‌ها انجام شود.
وی فواید این شیوه درمانی را اثربخشی بیشتر با عوارض جانبی کمتر و در نتیجه، کاهش هزینه‌های سیستم سلامت عنوان کرد.
این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان کرد: داروسازی بالینی در کنار فارماکوژنتیک کمک می‌کند تجویز و مصرف داروها به شکل منطقی و بهینه و بر اساس شرایط خاص هر بیمار تنظیم شود، چرا که ممکن است دو بیمار با شرایط یکسان و با بیماری زمینه‌ای یکسان، نیازمند داروهای متفاوتی با مقادیر مختلف باشند.
نخستین کنگره حضوری و بین‌المللی فارماکوژنتیک از ۱۶ تا ۱۸ آبان ۱۴۰۳ در مرکز همایش‌های بین‌المللی رازی برگزار می‌شود. این کنگره دارای ۱۰ پنل تخصصی در حوزه‌های مختلف از جمله کودکان، غدد و متابولیسم، مغز و اعصاب، قلب و عروق، سرطان، پوست و گوارش با حضور استادان برجسته داخلی و خارجی است و شرکت‌کنندگان می‌توانند از حداکثر امتیاز بازآموزی بهره‌مند شوند.